اتصالات آکاردئونی گیمبال/ گاردانی چیست؟


اتصالات آکاردئونی گیمبال/ گاردان به گونه ای طراحی شده اند که با استفاده از دو جفت لولا که به یک حلقه شناور معمولی متصل شده اند، در هر صفحه ای امکان حرکت زاویه ای وجود دارد. حلقه گیمبال، لولا و پین ها برای مهار نیروی فشار برگشت (Pressure Thrust) ناشی از فشار داخلی و نیروهای برشی طراحی شده اند.

حلقه گیمبال یا گرد یا مربع است. برای گیمبال های گرد، ممان پیچشی و برای گیمبال های مربعی مقاومت در برابر ناپایداری ناشی از خمش باید در نظر گرفته شود.

اتصالات آکاردئونی گیمبال/ گاردانی چیست؟


اتصالات آکاردئونی گیمبال/ گاردان به گونه ای طراحی شده اند که با استفاده از دو جفت لولا که به یک حلقه شناور معمولی متصل شده اند، در هر صفحه ای امکان حرکت زاویه ای وجود دارد. حلقه گیمبال، لولا و پین ها برای مهار نیروی فشار برگشت (Pressure Thrust) ناشی از فشار داخلی و نیروهای برشی طراحی شده اند.

حلقه گیمبال یا گرد یا مربع است. برای گیمبال های گرد، ممان پیچشی و برای گیمبال های مربعی مقاومت در برابر ناپایداری ناشی از خمش باید در نظر گرفته شود.

بلوز فلزی یک قطعه فلزی انعطاف‌پذیر است که به‌عنوان بخش کلیدی در اتصالات آکاردئونی به کار می‌رود. این قطعه از چند پره یا حلقه و لبه‌های انتهایی تشکیل شده و انعطاف‌پذیری لازم را برای جذب حرکات ناشی از فشار، دما و انبساط یا انقباض سیستم‌ها فراهم می‌کند. بلوزهای فلزی برای کاربردهای صنعتی طراحی شده‌اند و در صنایع مختلف برای انتقال سیالات یا جذب لرزش‌ها و تغییرات مکانیکی به کار می‌روند.
محصولات شرکت آمــا راه‌حل‌هایی سفارشی برای انواع کاربردهای صنعتی و طراحی‌های خاص ارائه می‌دهند و توانایی تولید در اشکال و مواد گوناگون را دارند.

بلوزهای فلزی در انواع مختلفی طراحی و ساخته می‌شوند که ویژگی‌های فنی آن‌ها بسته به نیاز کاربردی تعیین می‌گردد. این قطعات در اندازه‌های متنوعی از قطر ۱۵ میلی‌متر تا ۱۰ متر تولید می‌شوند و می‌توانند به‌صورت تک‌لایه (Single Ply) یا چندلایه (Multiply) ساخته شوند. انتخاب تعداد لایه‌ها به میزان فشار، حرارت و انعطاف‌پذیری مورد انتظار بستگی دارد.

برای ساخت این بلوزها از مواد گوناگون فلزی استفاده می‌شود که هر کدام بسته به محیط و شرایط عملیاتی انتخاب می‌شوند. متداول‌ترین مواد عبارت‌اند از:

  • فولاد ضدزنگ آستنیتی (Austenitic Stainless Steel)

  • فولاد دوبلکس (Duplex)

  • آلیاژهای نیکل

  • فولادهای کم‌آلیاژ و کربنی

  • تیتانیوم و دیگر فلزات مقاوم در برابر خوردگی و دما

اجزای اصلی یک بلوز فلزی شامل پره‌ها یا حلقه‌ها (Convolutions) است که بخش انعطاف‌پذیر بلوز را تشکیل می‌دهند. این پره‌ها وظیفه جذب حرکات مکانیکی و تغییرات دما یا فشار را دارند. لبه‌های انتهایی (Ends) نیز بخش‌هایی بدون پره هستند که برای اتصال به سایر اجزای سیستم مورد استفاده قرار می‌گیرند. در برخی طراحی‌ها، طوق‌های تقویتی برای افزایش استحکام نواحی اتصال و تسهیل فرآیند جوشکاری به کار می‌روند.

در طراحی یک بلوز فلزی، فاکتورهایی مانند میزان انعطاف‌پذیری (ضریب فنریت)، طول عمر کاری مورد انتظار، مقاومت در برابر خوردگی سیال عبوری، تحمل دمای بالا و مقاومت در برابر فشار نقش اساسی دارند. انتخاب درست مواد و شکل هندسی پره‌ها، تأثیر مستقیمی بر عملکرد بلوز دارد و این طراحی‌ها معمولاً با محاسبات مهندسی و مدل‌سازی‌های دقیق ریاضی پشتیبانی می‌شوند.

بلوزهای فلزی آمـــا بر اساس استانداردهای بین‌المللی معتبر از جمله EJMA (انجمن جهانی تولیدکنندگان اتصالات آکاردئونی)، ASME Section VIII و EN 14917 طراحی و تولید می‌شوند تا اطمینان از کیفیت، ایمنی و عملکرد آن‌ها در صنایع حساس حاصل گردد.

 استانداردهای طراحی و ساخت

بلوزهای فلزی آمــا مطابق با معتبرترین استانداردهای بین‌المللی طراحی و تولید می‌شوند:

    • EJMA: انجمن جهانی تولیدکنندگان اتصالات آکاردئونی؛ مرجع اصلی در تعیین روش‌های طراحی، تست و ساخت بلوزها

    • ASME Section VIII: استاندارد فشار طراحی شده برای مخازن تحت فشار که بلوزهای فلزی نیز شامل آن هستند

    • EN 14917: استاندارد اروپایی برای اتصالات انعطاف‌پذیر فلزی

MFC

مفصل انبساط گیمبال با فلنج.

MWC

اتصال انبساط گیمبال با انتهای جوش.

برنامه های کاربردی معمولی

کاربردهای مشترک توسعه نمودار مورد 1
مورد 1

ظرفیت y اتصالات انبساط گیمبال برای جذب حرکات زاویه ای در هر صفحه معمولاً با استفاده از دو اتصال انبساط گیمبال همانطور که در نمودار نشان داده شده است اعمال می شود. تنها دو نقطه ثابت میانی مورد نیاز است زیرا سیستم گیمبال نیروی رانش تولید شده توسط فشار داخلی را جذب می کند. این سیستم از دو اتصال انبساط گیمبال به این معنی است که هرگونه انبساط عمودی لوله ها توسط خم در بخش های افقی لوله کشی جذب می شود و بنابراین ممکن است نیاز به نصب آویز فنری در هر دو قسمت باشد.
 
کاربردهای مشترک توسعه نمودار مورد 2
مورد 2


هنگامی که جذب انبساط بخش عمودی برای بخش های افقی لوله کشی غیرممکن یا نامطلوب باشد، باید از سیستمی متشکل از دو اتصال انبساط گیمبال به اضافه یک مفصل انبساط لولایی همانطور که در نمودار نشان داده شده است استفاده شود. استفاده از مفصل انبساط لولایی با این واقعیت توجیه می شود که حرکت در بخش عمودی فقط در یک صفحه اتفاق می افتد.


اتصالات آکاردئونی گیمبال (گاردانی) | راهنمای جامع از آما فلکس

مقدمه

اتصالات آکاردئونی گیمبال که در صنعت به‌عنوان Gimbal Expansion Joints یا گاردانی شناخته می‌شوند، یکی از پیشرفته‌ترین انواع اتصالات جبران‌کننده در خطوط لوله هستند. این نوع اتصال برای جذب حرکت‌های زاویه‌ای در چند جهت طراحی شده و با استفاده از مکانیزم‌های گاردانی (Gimbal Rings) امکان جبران حرکات پیچیده را فراهم می‌کند.
در پروژه‌های حساس نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاهی و صنایع سنگین، استفاده از اتصالات گیمبال به دلیل قابلیت تحمل فشار و دماهای بالا، نقش حیاتی در افزایش عمر سیستم لوله‌کشی و کاهش تنش‌های مکانیکی دارد.
در این مطلب از  آما فلکس، به‌طور کامل با ساختار، مزایا، موارد کاربرد، نحوه انتخاب و نکات نصب اتصالات آکاردئونی گیمبال آشنا خواهید شد.

 

ساختار و اجزای اصلی اتصالات آکاردئونی گیمبال

اتصالات گیمبال از چند جزء کلیدی تشکیل شده‌اند که طراحی آن‌ها باعث کارایی بالای این تجهیز در خطوط لوله می‌شود:

  • بلوز فلزی (Metal Bellows)
    قلب اتصال که از ورق استیل ضدزنگ یا آلیاژهای مقاوم ساخته می‌شود و وظیفه اصلی جبران حرکات زاویه‌ای را بر عهده دارد.

  • حلقه‌های گاردانی (Gimbal Rings)
    مجموعه‌ای از یاتاقان‌ها و قاب‌های فلزی که امکان چرخش کنترل‌شده و جبران حرکت در چند جهت را فراهم می‌کنند.

  • مهارها و بازوهای نگهدارنده
    برای انتقال نیروها و ممان‌ها طراحی شده‌اند تا از انتقال تنش به بلوز جلوگیری کنند.

  • فلنج‌ها یا اتصالات جوشی
    برای نصب اتصال در خط لوله و ایجاد یک اتصال محکم و ایمن.

این ساختار باعث می‌شود که گیمبال‌ها در شرایطی که سایر اتصالات دچار مشکل می‌شوند، همچنان عملکرد مطلوبی داشته باشند.

 

نحوه عملکرد اتصالات گیمبال

عملکرد این اتصالات بر اساس یک مکانیزم گاردانی شبیه به مفصل کروی چندمحوره است.

  • هر اتصال گیمبال می‌تواند حرکت زاویه‌ای را در دو یا سه صفحه عمود بر هم جبران کند.

  • زمانی که لوله‌ها تحت تأثیر حرارت، فشار یا لرزش قرار می‌گیرند، بلوز فلزی تغییر شکل داده و نیروهای ناشی از انبساط یا انقباض را جذب می‌کند.

  • بازوهای گاردانی، این حرکت‌ها را کنترل کرده و از انتقال بیش از حد نیرو به بلوز جلوگیری می‌کنند.

این ویژگی باعث شده که اتصالات گیمبال انتخابی ایده‌آل برای سیستم‌های پیچیده لوله‌کشی باشند.

 

مزایای استفاده از اتصالات آکاردئونی گیمبال

اتصالات گیمبال در مقایسه با سایر مدل‌های آکاردئونی، مزایای خاصی دارند:

  • جبران حرکات زاویه‌ای چندجهته در یک نقطه

  • کاهش تنش مکانیکی روی خط لوله و تجهیزات

  • عمر طولانی‌تر به دلیل توزیع یکنواخت نیرو

  • قابلیت تحمل فشار و دماهای بالا

  • ایمنی بیشتر در پروژه‌های حیاتی مثل پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها

  • کارایی در فضاهای محدود که امکان استفاده از اتصالات یونیورسال یا لولایی وجود ندارد

 

موارد کاربرد اتصالات گیمبال

این اتصالات در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند که نیاز به جبران حرکت‌های زاویه‌ای پیچیده دارند:

  • صنایع نفت و گاز
    برای خطوط انتقال نفت خام، فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی.

  • پتروشیمی و شیمیایی
    در خطوطی که با مواد خورنده یا سیالات دما و فشار بالا در تماس هستند.

  • نیروگاه‌ها
    جهت مدیریت انبساط حرارتی در خطوط بخار فشار قوی.

  • صنایع فولاد و سیمان
    برای خطوط انتقال مواد داغ و سیستم‌های تهویه صنعتی.

  • کشتی‌سازی و صنایع دریایی
    به دلیل نیاز به تحمل حرکات ناشی از تکان‌های کشتی.

 

فاکتورهای مهم در انتخاب اتصال گیمبال

انتخاب درست این نوع اتصال، نقش حیاتی در عملکرد سیستم دارد. برخی از عوامل کلیدی عبارت‌اند از:

  • فشار طراحی و تست (Design Pressure)
    باید متناسب با شرایط کاری واقعی انتخاب شود.

  • دمای کاری (Operating Temperature)
    جنس بلوز و حلقه‌ها باید متناسب با بازه دمایی سیال و محیط باشد.

  • نوع سیال
    در صورت وجود مواد خورنده، باید از آلیاژهای مقاوم مانند Inconel یا Hastelloy استفاده شود.

  • میزان حرکت زاویه‌ای مورد انتظار
    تعیین‌کننده تعداد و نوع حلقه‌های گاردانی است.

  • شرایط نصب
    فضای موجود، نحوه مهار کردن لوله‌ها و نوع اتصال (فلنجی یا جوشی).

 

خطاهای رایج در استفاده از اتصالات گیمبال

  • نصب بدون در نظر گرفتن محدوده حرکتی واقعی

  • استفاده از متریال نامناسب برای شرایط خورنده یا دما بالا

  • عدم مهار صحیح لوله‌ها که منجر به انتقال بار اضافی به بلوز می‌شود

  • بی‌توجهی به فاصله آزاد مورد نیاز برای حرکت اتصال

  • عدم انجام تست‌های هیدرواستاتیک و NDT پیش از بهره‌برداری

 

کنترل کیفیت و تست در آما فلکس

در AmaFlex، تمامی اتصالات آکاردئونی گیمبال پیش از تحویل، تحت تست‌های دقیق قرار می‌گیرند:

  • هیدروتست برای اطمینان از مقاومت در برابر فشار

  • تست‌های غیرمخرب (NDT) مانند RT و UT جهت بررسی کیفیت جوش

  • تست چرخه خستگی برای شبیه‌سازی عملکرد در شرایط کاری واقعی

  • کنترل متریال بر اساس استانداردهای بین‌المللی ASME و EJMA

 

جمع‌بندی

اتصالات آکاردئونی گیمبال (گاردانی) به دلیل قابلیت بالای خود در جبران حرکات زاویه‌ای چندجهته، یکی از بهترین گزینه‌ها برای خطوط لوله پیچیده در صنایع حساس محسوب می‌شوند. انتخاب درست این اتصالات بر اساس شرایط پروژه، می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی هزینه‌های تعمیرات و نگهداری را کاهش داده و ایمنی سیستم را تضمین کند.
آما فلکس به‌عنوان تولیدکننده و تأمین‌کننده تخصصی انواع اتصالات آکاردئونی، آماده ارائه مشاوره تخصصی و طراحی سفارشی برای پروژه‌های شماست.

👉 همین حالا با کارشناسان AmaFlex تماس بگیرید تا بهترین راهکار متناسب با نیاز پروژه خود را دریافت کنید.